Teknoloji Geliştirme Bölgeleri (TGB), yani teknokentler, yalnızca fiziksel ürün ya da yazılım geliştirme merkezleri değildir. Bu bölgelerde, yüksek katma değerli bilgi ve teknoloji temelli hizmet üretimi de mümkündür. Ancak teknokentlerde sunulan hizmetlerin, Ar-Ge, yenilik veya yazılım odaklı olması beklenir. Bu bağlamda, teknokentte yer alan bir firmanın hizmet üretmesi durumunda, hem faaliyet türü hem de üretim süreci yasal olarak belli kriterlere göre değerlendirilir. Bu içerikte teknokentlerde hizmet üretiminin sınırlarını, yasal altyapısını, teşvik durumunu ve dikkat edilmesi gereken adımları detaylı şekilde ele alıyoruz.
Teknokentlerde Hizmet Üretimi Nedir?
Teknokentlerde hizmet üretimi, firma tarafından doğrudan müşteriye sağlanan, yazılım geliştirme, veri işleme, sistem analizi, test hizmetleri, danışmanlık gibi Ar-Ge niteliği taşıyan katma değerli faaliyetleri ifade eder. Bu hizmetler, fiziki bir ürün içermese de proje kapsamında geliştirilen, teknolojik çözüm sunan ve yenilik barındıran süreçlerdir.
Ancak teknokentlerde sunulan her hizmet Ar-Ge kabul edilmez. Örneğin, klasik muhasebe hizmeti ya da dış kaynak çağrı merkezi desteği gibi faaliyetler, teknokent destekleri kapsamına girmez. Bu nedenle üretilecek hizmetin, teknolojik bir sorunu çözmeye, yeni bir model ortaya koymaya veya inovatif bir yaklaşım sunmaya yönelik olması gerekir.
Hangi Tür Hizmetler Ar-Ge Kapsamında Sayılır?
Ar-Ge kapsamında değerlendirilebilecek hizmet üretimleri şunlardır:
- Özel yazılım geliştirme hizmetleri (müşteriye özel kod yazımı)
- Yapay zeka veya makine öğrenmesi tabanlı algoritma tasarımı
- Mobil uygulama geliştirme hizmetleri
- Veri analitiği, veri madenciliği ve büyük veri çözümleri
- Siber güvenlik hizmetleri ve tehdit analizi yazılımları
- Test hizmetleri (yazılım kalite kontrol, performans testleri vb.)
- Prototip oluşturma, sistem simülasyonu veya modelleme hizmetleri
Bu hizmetlerin Ar-Ge faaliyeti sayılabilmesi için teknokent yönetici şirketi tarafından onaylanmış bir proje kapsamında gerçekleştirilmiş olması şarttır.
Yönetici Şirket Onayı ve Projelendirme Süreci
Teknokentlerde her hizmet üretimi için öncelikle bir proje dosyası hazırlanmalı ve yöneticilik şirketine sunulmalıdır. Bu dosyada:
- Üretilecek hizmetin kapsamı
- Ar-Ge içeriği ve teknolojik yenilik seviyesi
- Kullanılacak kaynaklar ve metodoloji
- Proje çıktısının nasıl ticarileştirileceği
gibi bilgiler yer almalıdır. Proje, değerlendirme kurulu tarafından incelenir ve uygun görülürse hizmet üretimi resmen Ar-Ge faaliyeti olarak tanımlanır. Ancak bu süreç tamamlanmadan yapılan hizmet üretimi teşvik kapsamına alınmaz.
Teknokentte Hizmet Üretimi ve Vergi Avantajları
Ar-Ge kapsamında onaylanan hizmet üretimleri için firmalar, 4691 Sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu’na göre aşağıdaki vergi avantajlarından faydalanabilir:
- Kurumlar Vergisi İstisnası: Onaylı projeden elde edilen gelir vergiden muaftır.
- Gelir Vergisi Stopajı Desteği: Ar-Ge personeline ödenen maaşların gelir vergisi stopajı devlet tarafından karşılanır.
- SGK İşveren Payı Desteği: Ar-Ge personeli için ödenmesi gereken işveren primleri desteklenir.
- KDV İstisnası: Teknokent içinde üretilen yazılım ve bazı hizmetler için KDV alınmaz (istisna kodu: 302).
Ancak bu avantajlar sadece teknokent sınırları içinde üretilen, resmî olarak onaylı projelere ait hizmetler için geçerlidir.
Hizmetin Ticarileştirilmesi ve Faturalandırma
Hizmet üretimi tamamlandığında, bu hizmetin satışı için fatura düzenlenebilir. Faturada aşağıdaki unsurlar mutlaka yer almalıdır:
- Proje adı ve kodu (mümkünse açıklama alanında)
- Hizmetin kapsamı (analiz, kod geliştirme, test vb.)
- KDV istisnası açıklaması (örneğin: “4691 sayılı Kanun kapsamında KDV’den istisnadır”)
- Vergi istisnası kodu (e-faturada 302)
Fatura düzenlenirken, hizmetin proje çıktısı olduğu açık şekilde belirtilmelidir. Aksi takdirde vergi dairesi istisnayı kabul etmeyebilir.
Ar-Ge Dışı Hizmetler ve Sınırlar
Teknokentte yapılan tüm hizmet üretimleri Ar-Ge kapsamında değerlendirilmez. Aşağıdaki faaliyetler bu kapsama girmez:
- Bakım ve destek hizmetleri (düzenli SLA anlaşmaları)
- Klasik danışmanlık faaliyetleri
- Eğitim hizmetleri (sertifika, kurs vb.)
- Süreklilik arz eden ticari operasyonlar
Bu tür hizmetlerden elde edilen gelirler, teknokent muafiyetlerinden yararlanamaz. Ayrıca bu hizmetler için yapılan personel harcamaları da SGK ve gelir vergisi teşviklerine dahil edilemez.
Denetimlerde Hizmet Üretimi Nasıl Değerlendirilir?
Teknokentlerde yılda en az bir kez faaliyet denetimi yapılır. Hizmet üretimi yapan firmaların dikkat etmesi gereken bazı temel denetim başlıkları şunlardır:
- Hizmet çıktısının proje ile uyumluluğu
- Ar-Ge personelinin görev tanımları
- Gelirin doğru faturalandırılması ve sınıflandırılması
- Faaliyet raporlarında hizmet tanımının açık olması
Hizmet üretimi fatura ile belgelense bile, denetim raporlarında Ar-Ge nitelikleri yeterince açıklanmazsa teşvik geri alınabilir. Bu nedenle her hizmet projesi mutlaka belgelenmeli ve resmî süreçlere uygun yürütülmelidir.
Teknokentlerde hizmet üretimi, yalnızca yazılım üretimiyle sınırlı değildir. Danışmanlık, analiz, test, sistem geliştirme ve veri işleme gibi katma değerli hizmetler de bu kapsama dahil olabilir. Ancak bu hizmetlerin gerçekten Ar-Ge içeriği taşıması ve resmî projeler çerçevesinde gerçekleştirilmesi gerekir. Proje bazlı onay, detaylı raporlama, doğru faturalandırma ve denetimlere hazırlıklı olmak, teknokent firmalarının teşviklerden tam anlamıyla yararlanabilmesi için şarttır. Aksi halde basit bir ticari faaliyet gibi değerlendirilen hizmetler, tüm vergi avantajlarını kaybetme riski doğurabilir. Bu nedenle hizmet üretimi yapan firmaların, teknokent yönetimiyle uyum içinde çalışması, mali müşavir ve YMM desteği alarak faaliyetlerini şeffaf biçimde yürütmesi kritik önem taşır.
