Teknokentler, Türkiye’de yüksek teknoloji geliştirme kapasitesine sahip firmaların üniversite-sanayi iş birliği içinde faaliyet gösterebilmesi için oluşturulmuş özel alanlardır. Bu bölgelerde yer almak isteyen firmalar, belirli resmî prosedürleri takip ederek teknokente başvuru yapmalı, kabul sürecinden geçmeli ve yükümlülüklerini yerine getirmelidir. Teknokentlerde faaliyet göstermek sadece bir fiziksel alan kiralamak değil, aynı zamanda mevzuatla belirlenmiş bir sistemin parçası olmaktır.
Teknokente Başvuru Süreci
Bir firma ya da girişimcinin teknokente kabul edilmesi için ilk adım, ilgili teknokentin yönetici şirketine başvuruda bulunmaktır. Başvuru süreci her teknokente göre küçük farklar gösterebilir ancak temel prosedürler genellikle şu şekildedir:
- Başvuru Formu: Firma, faaliyet alanı, projeleri, hedefleri ve teknik yeterlilikleri hakkında bilgilerin yer aldığı başvuru formunu doldurur.
- Proje Dosyası: Teknokente kabul edilmek istenen proje ya da projelerin teknik ve ticari detaylarını içeren kapsamlı bir proje dosyası hazırlanır.
- Firma Belgeleri: Vergi levhası, ticaret sicil gazetesi, imza sirküleri gibi belgeler başvuruya eklenir.
Başvurular, teknokentin Değerlendirme Kurulu tarafından incelenir. Kurul, projenin yenilikçilik seviyesi, Ar-Ge niteliği ve ticarileşme potansiyelini değerlendirerek başvuruyu onaylar veya reddeder.
Yer Tahsisi ve Sözleşme Süreci
Başvurusu kabul edilen firmalara, teknokent içerisinde uygun ofis alanı tahsis edilir. Tahsis edilen alanın büyüklüğü, firmanın proje ölçeğine ve ihtiyaçlarına göre belirlenir. Bu aşamadan sonra firma ile teknokent yönetici şirketi arasında kira ve faaliyet sözleşmesi imzalanır.
Sözleşme içeriğinde şunlar yer alır:
- Faaliyet süresi ve bitiş tarihi
- Yürütülecek projelerin başlıkları
- Ar-Ge personeli sayısı ve görev tanımları
- Yükümlülüklerin ihlalinde uygulanacak yaptırımlar
Sözleşme imzalandıktan sonra firma resmî olarak teknokente giriş yapmış sayılır ve desteklerden yararlanmaya hak kazanır.
Teknokentte Faaliyet Gösterme Kuralları
Teknokentte yer alan firmalar, 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu ve ilgili yönetmelikler doğrultusunda belirli kurallara tabidir. Bu kurallar hem idari hem mali hem de proje bazlı sorumlulukları içerir:
Proje Faaliyet Raporları
Firmalar, teknokent yönetimine periyodik olarak proje ilerleme raporları sunmak zorundadır. Bu raporlar genellikle 6 aylık ya da yıllık dönemlerde istenir ve şunları kapsar:
- Gerçekleştirilen Ar-Ge faaliyetleri
- İstihdam edilen personel bilgileri
- Gelir-gider tabloları
- Proje çıktıları (ürün, patent, yazılım, vb.)
Ar-Ge ve Yazılım Sınırları
Teknokentte yürütülen projelerin Ar-Ge veya yazılım niteliği taşıması zorunludur. Sadece ticari faaliyet amacı taşıyan veya Ar-Ge içeriği bulunmayan işler teknokent kapsamında değerlendirilemez. Aksi durumda teknokent yönetimi sözleşmeyi feshedebilir.
Personel ve SGK Bildirimleri
Teknokentte çalışan Ar-Ge personeli için SGK bildirimi “5746 sayılı Kanun” kapsamında yapılır. Bu çalışanlar gelir vergisi ve SGK işveren prim teşviklerinden faydalanabilir. Ancak bu avantajların sürdürülebilmesi için teknokent yönetimine her ay bordro ve personel listeleri düzenli olarak iletilmelidir.
Vergi Avantajları ve Teşvikler
Teknokentte faaliyet gösteren firmalar belirli sürelerle ciddi vergi avantajlarına sahiptir. Bu avantajlardan faydalanmak için resmî prosedürlerin eksiksiz yerine getirilmesi gerekir:
- Kurumlar Vergisi İstisnası: Teknokentte elde edilen Ar-Ge geliri kurumlar vergisinden muaftır.
- Gelir Vergisi Stopajı: Ar-Ge personelinin maaşları üzerinden alınan gelir vergisi stopajı devlet tarafından karşılanır.
- SGK İşveren Payı Desteği: Ar-Ge personelinin primleri için işveren katkısı devlet desteği kapsamındadır.
- KDV İstisnası: Ar-Ge hizmetlerinin satışı KDV’den istisna olabilir.
Bu teşviklerin devam edebilmesi için her yıl Yeminli Mali Müşavir raporu ile teknokente faaliyet raporu sunulmalıdır.
Faaliyet Süresi ve Yenileme
Teknokentlerde proje bazlı kabul yapıldığı için firmaların teknokentte kalış süresi sınırsız değildir. Genellikle 3 ila 5 yıl arasında belirlenen faaliyet süresi sonunda firmalar yeniden değerlendirmeye alınır. Yeniden başvuru için aşağıdaki adımlar izlenir:
- Yeni proje dosyasının hazırlanması
- Önceki döneme ait başarı ve performans raporlarının sunulması
- Teknokent yönetimi tarafından yapılacak yerinde denetim
Başarılı bulunan firmalar yeni sözleşmeyle teknokentte kalmaya devam ederken, başarısız bulunan firmaların sözleşmeleri feshedilir.
Teknokentten Çıkış ve Sözleşme Feshi
Firmalar, kendi isteğiyle ya da yükümlülüklerini yerine getiremedikleri için teknokentten çıkarılabilirler. Sözleşme feshi durumunda aşağıdaki işlemler gerçekleştirilir:
- Faaliyetlerin durdurulması ve ofisin tahliyesi
- SGK ve vergi teşviklerinin sonlandırılması
- Eksik rapor ve belgelerin tamamlanması
- Yeminli Mali Müşavir ve teknokent denetim raporlarının sunulması
Çıkış işlemi tamamlandıktan sonra firma artık teknokent haklarından ve teşviklerinden faydalanamaz. Ancak geçmiş döneme ilişkin yükümlülükleri devam edebilir.
Teknokentlerde faaliyet göstermek isteyen firmalar için resmî prosedürler, yalnızca başvuru ve kabul aşamalarından ibaret değildir. Süreç boyunca düzenli bildirimler, yasal raporlamalar ve mevzuata uyum gereklidir. Bu çerçevede, teknokent yönetimleri ile düzenli ve şeffaf iletişim, firmaların hem haklarını koruması hem de teşviklerden azami şekilde faydalanması için büyük önem taşır. Disiplinli şekilde yürütülen bir süreç, sadece vergi avantajı değil, aynı zamanda firmanın marka değerini ve yatırım potansiyelini de artırır.