Teknokentler, üniversiteler, araştırma kurumları ve özel sektörün iş birliğiyle kurulan, Ar-Ge ve inovasyona dayalı üretimin merkezi olan yapılardır. Burada faaliyet göstermek isteyen girişimciler için en kritik konu, şirket yapısının doğru seçilmesidir. Çünkü teknokent avantajlarından faydalanabilmek için şirketlerin belirli kriterleri sağlaması gerekir.
Türkiye’de teknokentlerde kurulan şirketler, yalnızca ofis alanı kiralayan işletmeler değildir; aynı zamanda vergi teşviklerinden yararlanan, Ar-Ge personeli istihdam eden ve ihracata odaklanan yenilikçi yapılardır. Dolayısıyla “teknokent şirket yapısı” hem hukuki hem de organizasyonel açıdan stratejik bir karar sürecini ifade eder.
Teknokentlerde Şirket Kurma Zorunluluğu
Bir girişimcinin teknokentte faaliyet gösterebilmesi için şirket kurması şarttır. Yalnızca bireysel başvuru kabul edilmez. Bu nedenle teknokentlerde şirket yapısı, girişimin büyüklüğüne, hedeflerine ve sektörüne göre belirlenir.
-
Anonim Şirket (A.Ş.)
-
Limited Şirket (Ltd. Şti.)
-
Şahıs Şirketi
En çok tercih edilen yapılar limited ve anonim şirketlerdir.
Anonim Şirket Yapısı
Anonim şirket, özellikle büyük sermayeli ve yatırımcıya açık girişimler için tercih edilir.
-
Sermaye yapısı: Asgari 250.000 TL sermaye gereklidir.
-
Ortaklık modeli: Pay senetleri çıkarılabilir, kolay devir edilebilir.
-
Avantajları: Yatırımcı çekmek isteyen teknokent firmaları için idealdir.
-
Vergi avantajı: Teknokentlerde elde edilen Ar-Ge kazançları kurumlar vergisinden muaftır.
Limited Şirket Yapısı
Teknokentlerde en yaygın tercih edilen şirket yapısıdır.
-
Sermaye yapısı: Asgari 50.000 TL sermaye ile kurulabilir.
-
Ortaklık modeli: 1 ila 50 ortak arasında kurulabilir.
-
Avantajları: Daha düşük maliyetle kuruluş yapılabilir, esneklik sağlar.
-
Yatırım uyumluluğu: Anonim şirket kadar yatırımcı çekmede güçlü değildir ama KOBİ ölçeğindeki girişimler için uygundur.
Şahıs Şirketi
Teknokentlerde çok tercih edilmese de küçük ölçekli yazılım girişimcileri için bir seçenektir.
-
Hızlı kurulum: Tek kişilik girişimciler için pratiktir.
-
Vergi yapısı: Gelir vergisine tabidir.
-
Kısıtlı avantaj: Yatırımcı çekmek ve büyümek isteyen firmalar için uygun değildir.
Teknokent Şirket Yapısında Teşvikler
Teknokentlerde şirket kurmanın en büyük avantajı, devlet teşvikleridir.
-
Kurumlar vergisi muafiyeti: Ar-Ge kazançları üzerinden kurumlar vergisi ödenmez.
-
Gelir vergisi stopajı desteği: Ar-Ge personeli maaşlarından kesilen gelir vergisi belirli oranlarda muaf tutulur.
-
SGK işveren hissesi desteği: Personel maliyetleri düşer.
-
KDV istisnası: Teknokent içinde verilen yazılım ve Ar-Ge hizmetlerinde KDV muafiyeti vardır.
Bu teşvikler, şirketlerin nakit akışını korumasına ve daha fazla Ar-Ge yatırımı yapmasına imkan tanır.
Teknokent Şirket Yapısında Organizasyonel Model
Hukuki yapı dışında, teknokent şirketlerinin iç organizasyonu da önemlidir.
-
Kurucu ortaklar: Girişimciler veya akademisyenler olabilir.
-
Yönetim kurulu / müdürler kurulu: Stratejik kararları alır.
-
Ar-Ge personeli: Yazılımcılar, mühendisler, bilim insanları.
-
İdari personel: Muhasebe, insan kaynakları, hukuk işleri.
-
Danışmanlar: Üniversite iş birliğiyle projelere dahil edilen akademisyenler.
Üniversite ile İş Birliği
Teknokent şirket yapısının en önemli özelliği, üniversitelerle doğrudan iş birliği içinde olmasıdır. Akademisyenler, teknokent şirketlerine ortak olabilir veya danışmanlık verebilir. Bu sayede şirketler bilimsel bilgiyle desteklenir.
Teknoparklarda Yatırımcı Ortaklıkları
Birçok teknokent şirketi, erken aşamada yatırım almak için tasarlanır. Bu nedenle:
-
Melek yatırımcı ortaklığı
-
Risk sermayesi fonları
-
Kitle fonlama
-
Stratejik ortaklıklar
şirket yapısının içine entegre edilir. Özellikle anonim şirketler, yatırımcıya daha şeffaf bir yapı sunduğu için teknokentlerde sık tercih edilir.
Şirket Yapısında Hisse Dağılımı
Başarılı bir teknokent şirketinde hisse yapısı dikkatle planlanmalıdır.
-
Kurucu ortaklar
-
Akademisyen danışmanlar
-
İlk çalışanlar (hisse opsiyonlarıyla)
-
Yatırımcılar
Bu yapı, hem şirketin büyümesini hem de sürdürülebilirliğini güvence altına alır.
Teknokent Şirketlerinde Hukuki Sorumluluklar
Teknokent firmaları, diğer şirketlerden farklı olarak özel yükümlülüklere tabidir:
-
Ar-Ge projeleri raporlama: Her yıl Bakanlığa rapor sunulur.
-
Personel istihdamı şartı: Belirli sayıda Ar-Ge personeli çalıştırmak gerekir.
-
Ofis kullanımı: Sadece teknokent ofislerinde yapılan faaliyetler teşvikten yararlanır.
-
Yatırım ve teşviklerin usule uygun kullanımı: Aksi durumda muafiyetler iptal edilir.
Teknoparklarda Uluslararası Ortaklıklar
Globalleşmek isteyen teknokent şirketleri, yabancı ortaklarla da yapı kurabilir. Bu durumda:
-
Yabancı ortakların sermaye payı
-
Uluslararası marka tescili
-
Yurt dışı ofis açılışları
şirket yapısına dahil edilir.
Teknokent Şirket Yapısının Geleceği
Türkiye’de teknokentlerde faaliyet gösteren şirket sayısı 10 bini aşmıştır. Önümüzdeki yıllarda bu sayı daha da artacak ve şirket yapıları daha çok uluslararası standartlara uyumlu hale gelecektir. Özellikle start-up odaklı anonim şirketlerin artışı, teknokentlerin global yatırımcılar için cazip hale gelmesini sağlayacaktır.
