Teknoloji Geliştirme Bölgeleri (TGB), yani yaygın adıyla teknokentler, Ar-Ge ve inovasyon faaliyetlerini desteklemek amacıyla belirli vergisel avantajlar sunar. Bu avantajlar arasında gelir ve kurumlar vergisi muafiyeti en dikkat çeken teşviklerden biridir. Ancak bu muafiyet yalnızca teknokent sınırları içerisinde ve onaylı projeler kapsamında yürütülen faaliyetler için geçerlidir. Firmaların teknokent dışında gerçekleştirdiği faaliyetler için gelir vergisi muafiyeti geçerli değildir ve bu tür gelirler, genel vergi kanunlarına göre beyan edilmek zorundadır.
Teknokent Gelir Vergisi Muafiyetinin Kapsamı
5746 Sayılı Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun ve 4691 Sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu, teknokentlerde yürütülen Ar-Ge ve yazılım faaliyetlerinden elde edilen gelirlerin belirli sürelerle gelir ve kurumlar vergisinden muaf tutulmasını sağlar. Ancak bu muafiyetin kapsamı, belirli sınırlarla çizilmiştir. Bu kapsam dışına çıkan faaliyetler için vergisel yükümlülükler aynen devam eder.
Örneğin, teknokentte faaliyet gösteren bir yazılım firmasının dışarıya danışmanlık hizmeti vermesi, teknokent içinde onaylanmış projenin parçası değilse, bu gelir vergiye tabidir. Benzer şekilde, başka şehirlerde ya da yurt dışında yapılan işler teknokent muafiyeti dışında kalır.
Teknokent Dışı Gelirin Tanımı
Teknokent dışı gelir, firma teknokent bünyesinde yer alsa bile aşağıdaki durumlarda elde edilen kazançları kapsar:
- Teknokent dışında, fiziksel olarak başka bir lokasyonda gerçekleştirilen işler
- Teknokent onayı olmayan projelerden elde edilen gelirler
- Teknokent içinde yer almayan ekip veya personelle yürütülen faaliyetler
- Danışmanlık, eğitim, bakım-onarım gibi Ar-Ge dışı hizmetler
Bu gelirler, genel gelir vergisi kurallarına tabiidir ve ilgili dönem sonunda beyan edilerek vergilendirilmelidir. Muafiyet kapsamında bildirilmesi, ciddi mali ve hukuki sorunlara yol açabilir.
Gelir Vergisi Muafiyetinin Sınırları
Teknokent gelir vergisi muafiyeti yalnızca şu durumları kapsar:
- Ar-Ge veya yazılım faaliyetinden doğan gelir
- Teknokentte yürütülen ve yönetici şirket tarafından onaylanmış projeler
- Teknokent içinde geliştirilen ürünlerin satışı
- Proje personelinin maaşları üzerinden hesaplanan gelir vergisi
Bu sınırların dışındaki tüm gelirler (örneğin bakım, servis, dış destek, eğitim, dış proje vb.) muafiyet kapsamı dışındadır. Firmanın sadece teknokentte yer alması, tüm gelirlerinin otomatik olarak muaf olacağı anlamına gelmez.
Uygulamada Sık Karşılaşılan Hatalar
Teknokent firmalarının, vergi muafiyeti avantajlarını yanlış yorumlaması sonucu karşılaştığı bazı yaygın hatalar şunlardır:
- Tüm faturalı gelirlerin muaf olduğunu sanmak
- Yönetici şirketten onay alınmamış projelere ilişkin geliri muaf gösterme
- Farklı şehirde yapılan danışmanlık hizmetini teknokent gelirine dahil etmek
- Teknokent dışında çalışan personelin maaşına gelir vergisi muafiyeti uygulamak
Bu hatalar, denetimlerde cezai işlemlere ve geçmişe dönük vergi tahakkuklarına neden olabilir. Bu nedenle tüm gelirlerin doğru sınıflandırılması büyük önem taşır.
Gelirin Sınıflandırılması ve Beyan Süreci
Teknokent dışı gelirlerin ayrıştırılması ve doğru beyan edilmesi için firmaların muhasebe sisteminde ayrı bir gelir sınıflandırması yapması önerilir. Bu kapsamda şunlar yapılmalıdır:
- Teknokent içi projelerden elde edilen gelirler ayrı hesaplarda izlenmeli
- Teknokent dışı faaliyetler için farklı proje kodları ve gelir merkezleri tanımlanmalı
- Fatura açıklamalarında, gelirin hangi proje veya faaliyete ait olduğu net olarak belirtilmeli
- Yıl sonunda YMM tarafından düzenlenen faaliyet raporlarında sadece muafiyet kapsamındaki gelirler yer almalı
Bu ayrımın yapılmaması durumunda, tüm gelirlerin muafiyetten çıkarılması ve geçmiş 5 yıla dönük vergi, ceza ve faiz talep edilmesi mümkündür.
Teknokent Dışı Gelir İçin Vergi Oranları
Teknokent dışı gelirler, tıpkı normal ticari kazançlar gibi vergilendirilir. Bu kapsamda uygulanacak temel vergi kalemleri şunlardır:
- Gelir Vergisi: Gerçek kişi işletmelerde %15 – %40 arası dilimli oran
- Kurumlar Vergisi: Sermaye şirketlerinde %20 (2025 itibarıyla)
- KDV: %10 veya %20 (hizmet türüne göre değişebilir)
- Stopaj: Serbest meslek ödemelerinde veya kira ödemelerinde geçerli olabilir
Bu oranlar, her yıl güncellenebildiği için vergi danışmanından teyit alınarak işlem yapılması önerilir.
Teknokent Yönetimi ve Maliye Denetimi
Teknokent yönetici şirketleri, firmalardan düzenli olarak faaliyet raporları, gelir dökümleri ve proje çıktılarını talep eder. Ancak bu raporlar, yalnızca teknokent içi faaliyetlere yöneliktir. Gelir İdaresi Başkanlığı ve Vergi Denetim Kurulu ise, teknokent dışı gelirlerin beyanını doğrudan kontrol edebilir. Denetimlerde şu belgeler incelenir:
- Fatura içerikleri ve açıklamaları
- Faturanın ait olduğu proje ve konum bilgileri
- Personel görev tanımları ve SGK kayıtları
- Yıl sonu YMM raporu ve vergi beyanları
Eksik veya hatalı beyan, vergi incelemesine, muafiyet iptaline ve ceza-i yaptırımlara yol açabilir.
Teknokent firmaları, elde ettikleri tüm gelirleri faaliyet bazında ayırmalı, teknokent içi ve dışı kazançları net bir şekilde sınıflandırmalı ve yasal beyanlarını buna göre gerçekleştirmelidir. Aksi halde yalnızca gelir vergisi muafiyeti iptal edilmez, aynı zamanda teşvik geri ödemeleri, faiz ve cezalarla karşı karşıya kalınabilir. Bu nedenle teknokent dışı gelirlerin doğru raporlanması, şeffaf muhasebe ve disiplinli belge yönetimi ile mümkün olur. Mali danışman desteği, bu süreçte firmalar için hayati önem taşır.
